Reviews P

Paatos - Kallocain (2004)

Label: Inside Out Music
Bandsite: paatos
Duur: 51:36 (duur DVD: 30:00)
Reviewer: JoJo
Waardering: @ @ @ @ @ (max. score JoJo's)

Het maken van een uitstekend debuutalbum kent allerlei gevaren. De verwachtingen van het publiek raken oververhit, de artiest worstelt daardoor nogal eens met een 'writers block' en wordt beheerst door de angst of de hoge kwaliteit wel kan worden vastgehouden. Wellicht dat de dame en de heren van Paatos hier ook aan hebben geleden – hun eersteling was immers een juweeltje (zie recensie elders op AFTERglow) – van angst of twijfel over het gebodene is echter in het geheel niets te merken op hun tweede album 'Kallocain'. Een tweede album dat zowel in een enkele uitgave als met een extra DVD van een concert in het Duitse Rockpalast TV op de markt is gebracht.
De titel van het album is ontleend aan een boek van de Zweedse auteur Karin Boye, waarin het verlangen naar een utopische en perfecte maatschappij wordt beschreven. Een verlangen dat in de teksten op 'Kallocain' terugkomt, teksten die overigens duidelijk maken dat het ook in de relevante omgeving van de leden van Paatos zeker nog geen koek en ei is met sociale relaties, emoties en aanverwante mechanismen. "Suddenly my only friend is loneliness", zingt zangeres Petronella Nettermalm prachtig in 'Happiness'. De utopie blijft derhalve een utopie, het verlangen een verlangen. Een en ander heeft ook gevolgen voor de stemming op deze schijf die niet somber is – dat zou een te donker beeld schetsen – maar die dan toch op z'n minst melancholisch genoemd mag worden. Een term die de leden van Paatos ook vaak reserveren om hun muziek te karakteriseren. En melancholie raakt mij altijd direct in het hart. In melancholie en romantiek ligt naar mijn mening de ware kunst besloten en in die sfeer van 'lijden' komen de beste kunstwerken tot stand. Zo ook hier, want we hebben hier weer een progressief pareltje in handen.
Het door Steve Wilson van Porcupine Tree gemixte album bestaat uit 9 tracks waarin te allen tijde de stem van Petronelle Netterhalm aanwezig is en vaak sprake is van een gelijke opbouw. Kenmerkend voor Paatos vind ik hun vermogen om de onderdelen van de composities kundig op te stapelen om uiteindelijk en onvermijdelijk uit te komen bij een euforische climax van instrumenten dan wel bij een gedragen emotioneel einde. De prachtige 'vintage' mellotrons van Johan Wallèn en de gitaren van Peter Nylander spelen in die outro's een cruciale rol. 'Happiness', 'Absinth Minded', 'Look At Us' en 'Won't Be Coming Back' zijn uitstekende voorbeelden van zo'n opbouw. En al heeft Paatos een eigen geluid, associaties met King Crimson, Landberk – logisch gezien de historie van de band, al is Reine Fiske inmiddels vertrokken – Prefab Sprout en invloeden vanuit de vroegere 'new wave' kunnen niet worden ontkend. Wat mij betreft had de mellotron, zeker in die genoemde delen van de tracks, wat dominanter in de produktie aanwezig mogen zijn. Nu dreigt hij soms ten onder te gaan in het geweld en daar is de mellotron een te mooi instrument voor.
Naast en tussen de genoemde nummers is een aantal 'ballads' geplaatst. Een term die in de progressieve muziek wellicht niet geheel de lading dekt, maar in ieder geval wat relatief rustiger tracks waarin een pakkende melodielijn een aantal malen wordt herhaald. Het gevoelige 'Holding On', 'Reality' en 'In Time' vallen onder die noemer. Speciale aandacht vraag ik in die categorie voor 'Stream', dat ik een juweel vind en dat een beeldende illustratie biedt van wat de synergie tussen klassieke muziek en prog kan opleveren. Al is het thema wel erg afgeleid, zeg ik enigszins eufemistisch, van een pianosonate van ik dacht Chopin. Maar Petronella Netterhalm galmt en deint met haar stem vaardig mee op de symfonische klanken. Haar stem is zeer karakteristiek en vraagt veel ruimte in het geluidsspectrum van Paatos. En daar ligt wel een toekomstige valkuil te wachten. Dit soort overheersende stemmen herbergen het gevaar dat alles op elkaar gaat lijken. Dat gevoel had ik in het verleden bij Peter Hammill's Van der Graaf Generator en recent bij Roine Stolt van The Flower Kings. Ook twee niet te vermijden stemmen. Wellicht dat à la The Flower Kings deze valkuil in de toekomst door Paatos kan worden omzeild door een extra zanger aan te trekken waardoor meer variatie zal ontstaan.
Resumerend heeft Paatos met 'Kallocain' wat mij betreft volledig aan de hooggespannen verwachtingen voldaan. Een album dat nog meer compositorisch evenwicht kent dan het debuutalbum, wel enige draaitijd nodig heeft maar dan heb je ook wat. Het schitterende en intrigerende 'art work' maakt het geheel compleet.
JoJo (8-2004)


Bezetting:
Huxflux Netterhalm - drums, percussion, programming, additional keyboards and vocals
Stefan Dimle - electric and upright bass
Johan Wallen - keyboards
Peter Nylander - guitars
Petronella Netterhalm - lead vocals, cello
Anders Bergman - violin